Pepindhan

Pepindhan

Pepindhan ; Asale saka tembung pindha yaiku : Unen-unen kang duwe teges Gegambaran, pindha, lir, kadi, kadya, kaya, seperti, memper. A 01. Abang kumpul pådhå abang - kåyå alas kóbóng 02. Abangé - kåyå gódhóng katirah 03. Agungé - kåyå samodra rób 04. Akèhé pêpati - kåyå babadan pacíng 05. Akèhé pêpati - kåyå sulúng lumebu gêni 06. Akèhé lêlara - kåyå kêna pageblúk 07. Ali-aliné - nggunúng sapikúl 08. Alusé - kåyå sutra 09. Antêngé - kåyå têmantèn ditêmókaké 10. Ayuné - kåyå Dèwi Ratíh

B 11. Bagusé - kåyå Bathårå Kamåjåyå 12. Bangoné - awangun gêdhang salirang 13. Banteré - kåyå angin 14. Bêbêdané - ngadhal mèlèt 15. Bédané - kåyå bumi karo langít 16. Bêgjané - kåyå nêmu êmas sakêbo 17. Bêgjané - kåyå nêmu cêmpaka sawakúl 18. Bungahé - kåyå kêtiban ndaru

C 19. Cahyané bingar - kåyå lintang johar 20. Cahyané nglêntríh - kåyå rêmbulan karainan 21. Cêp klakêp - kåyå óróng-óróng kêpidak 22. Cêthilé - kåyå cinå craki 23. Cumlórót - kåyå lintang alihan 24. Cumlórót - kåyå ndaru

D 25. Dalané - nggêgêr sapi 26. Dalane - mbathók mêngkurêb 27. Dawane barisan - kåyå séla brakithi 28. Dêdêgé - ngringin sungsang 29. Dhuwure - kåyå othak othak méga 30. (n)Dómblóng - kåyå sapi ómpóng

G 31. Gagah prakósó - kåyå Radèn Werkudårå 32. Galaké - kåyå macan manak 33. Galaké - kåyå butå 34. Gampangé - kåyå êmpal pinêcók 35. Gêlungané - ngadhal mènèk 36. Gêlungané - minangkårå 37. Gêlís - kåyå banyu sinaríng 38. Gêndhwané - awangun kadhal mêtêng 39. Gêrêng-gêrêng - kåyå singå antók bayangan

I 40. Ijo kumpúl pådå ijo - kåyå bèthèt sayutå 41. Irêng kumpúl pådhå ireng - kåyå gagak rêraton

J 42. Jangguté - pindhå tawon gumantúng 43. Jogedê - kåyå mêrak kasimpír 44. Jogedê - mucang kanginan

K 45. Kagèté - kåyå tinubrúk ing wóng lêpat 46. Kaku - kåyå kênå nggo pikulan 47. Kêkêjêré - kåyå manúk branjangan 48. Kênèsé - kåyå Dèwi Srikandi 49. Késité - kåyå kadhal 50. Kêpinginé - kåyå nyidham cêmpalúk 51. Klular-klulúr - kåyå tuma kathók 52. Kopat-kapit - kåyå buntút ula tapak angín 53. Kuning - kåyå êmas sinanglíng 54. Kuníng kumpúl pådhå kuníng - kåyå podhang reratón

L 56. Lakuné nusúp-nusúp - pindhå ayam alas 57. Landhêpé - pitúng pinyukúr 58. Lêlêwané - milangoni 59. Lír sato munggíng - rimbagan 60. Luruhé - pindhå Dèwi Sembådrå

M 60. Mêndhak-mêndhak - kåyå sato mèmèti 61. Midêr-midêr - kåyå undar 62. Milíng-milíng - kåyå jangkúng 63. Mlakuné mundúr - kåyå mungkúr gangsír 64. Mlakune - ngódhók

N 65. Nangisé ndrêngêngêng - kåyå rasé 66. Nangisé - ngóróng-ngóróng 67. Nuturi wong pintêr - prasasat ngajari bèbèk nglangi 68. Nyêngité - kåyå dhêmít

P 69. Padhangé - kåyå rinå 70. Pådhå plêg - pindhå jambé sinigar 71. Panasé - kåyå mêcah-mêcahnå sirah 72. Pênggalihé pådhå - pindhå suruh lumah lan kurêp, yèn dinulu séjé rupane, yèn ginigít pådhå rasané 73. Pariné - gumadhúng 74. Pariné - ngêmpíng 75. Pariné - nêdhêng gumadhúng 76. Pêtêngé - ndumúk irúng 77. Pintêré - kåyå biså njårå langít 78. Pinteré - kåyå biså nyancang angín 79. Pipané rókók - mênyu 80. Pipiné - kåyå tomat matêng 81. Polahé - kåyå gabah dèn interi 82. Polahé - kåyå kuthúk kélangan babón 83. Polahé - ngaru napúng 84. Polatané mbranyak - kåyå Radèn Kåkråsånå/Såmbå 85. Putíh kumpul pådhå putih - kåyå kúntúl nêbå 86. Putíh mêmplak - kåyå kapúk diwusóni

R 87. Rakêté - kåyå sadulur sinårå wèdi 88. Raméné - lir prahårå nêmpúh wukír 89. Raméné surak - mbåtå rubúh 89. Rikaté - kåyå angin 90. Rukunê - kåyå mimi lan mintunå 91. Ruruhé (wóng lanang) - kåyå Raden Janåkå 92. Ruruhé (wóng wadón) - kåyå Dèwi Sembådrå 93. Rupané kêmbar - pindhå jambé sinigar

S 94. Salaké- mêdhi (masír) 95. Sambaté - kåyå nggrantang 96. Sambaté - ngaru årå 97. Sênêngé - kåyå bubúk olèh lèng 98. Sêntoså bangêt - kåyå jangèet kinatêlon 99. Sowané mêndhak-mêndhak - kåyå satå manggíh kråmå 100. Suguhané - mbanyu mili 101. Sumbaré - kåyå biså mutúng wêsi g1igèn 102. Sumbaré - kåyå wani ndilat wêsi abang 103. Suwèké - nyangkêm kódhók 104. Swarané - kåyå gêlap ing mångåa kapat 105. Swarané - kåyå mbêlah-mbêlahnå bumi

T 106. Tandangé cukat - kadyå kilat, kesít kadya thathít 107. Tandangé - kåyå banthèng kêtaton 108. Tandangé - kåyå jangkrík mambu kili 109. Tandangé - kåyå sikatan nyambêr walang 110. Tåpå - ngalong; ngidang; nyantuka 111. Tékadé - kåyå gêni lan urupé 112. Tékadé - kåyå madu lan manís 113. Têpungé kalís (kêkancané) - kåyå banyu karo lêngå 114. Thingak-thinguk - kåyå kêthèk ditulúp 115. Tindaké - nusúp ngayam alas 116. Tulisanê - awangun kêtumbar (aksårå Jåwå)

U 117. Ulêsé - ngêmbang asêm (kucíng) 118. Ulêsé - ngêmbang durèn (jaran) 119. Untabé - kåyå samodra rob 120. Utangé - nyundhúl êmpyak 121. Utange - turút usúk

W 122. Wangsulané - saúr manúk 123. Wanguné - kåyå dårå gêpak 124. Wiragané - nênangi bråtå 125. Wrangkané - gayaman

Paribasan ( Peribahasa ), 4 : P - Y

Paribasan P - Y

Paribasan Ing basa Indonesia diarani Peribahasa yaiku : unen-unen utawa tetembungan kang ajeg penganggone tegese wantah ora mengku surasa pepindhan / gegambaran P Palang mangan tandúr. Diwènèhi kepercayan nangíng malah gawé kapitunan. Pandêngan karo srêngéngé. Mêmungsuhan karo panguwåså. Panditanê antaké. Lairé katon suci batine ålå. Pêcrúk tunggu bårå. Dipasrahi barang kang dadi kêsênêngané. Pitík tróndhól diumbar ing padaringan. Wóng ålå dipasrahi barang kang aji, wêkasan malah ngêntèk-êntèki Pupúr sadurúng benjút. Ngati-ati mumpúng durúng cilaka.

R. Rampèk rampèk kêthèk. Nyêdhak- nyêdhak múng arêp gawé kapitunan. Rawé-rawé rantas, malang-malang putúng. Samubarang kang ngalang alangi bakal disingkiraké. Rêbút balúng tanpa isi. Pasulayan mêrga barang kang sêpèlè. Rindík asu digitík. Dikóngkón nindakaké(pênggawéyan kang cócók karo kêkarêpané. Rupå nggéndóng rêgå. Margå barang apík mulå rêgané yå larang. Rukún agawé santoså, crah agawé bubrah. Yèn padhå rukún mêsti padhå santoså, yèn pådhå congkrah mêsti bakal bubrah rusak.

S. Sabar sarèh mêsti bakal pikolèh. Tumindak samubarang åjå kesusu. Sabåyå pati, sabåyå mukti. Kerukunan kang nganti tekan pati. Sadumúk bathúk, sanyari bumi. Pasulayan nganti dilabuhi tekan pati. Sandhíng kebo gupak. Cedhak wóng tumindak ålå, biså-biså katut ålå. Satru mungging cangklakan. Mungsuh wóng kang isih sanak sadulur. Sêdhakêp awé-awé. Wís ninggalake tumindak ålå, nanging ing batín isíh kepingín nglakoni manèh. Sêmbúr-sêmbúr adús, siram-siram bayêm. Bisa kalêksanan margå olèh pandongàné wong akèh. Sêpi ing pamrih, ramé ing gawé. Nindakaké panggawéyan kanthi ora duwé kamélikan åpå-åpå. Síng såpå salah bakal sèlèh. Såpå síng salah bakal konangan. Sluman slumun slamêt. Sênajan kurang ngati-ati. nangíng isíh diparingi slamêt. Sumúr lumaku tinimba, góng lumaku tinabúh. Wóng kang kumudu-kudu dijaluki piwulang/ditakóni.

T. Tebu tuwúh socane. Prakårå kang wis apík, bubrah margå ånå kang durung mêsthi salah lan bênêré. Téga larané ora téga patiné. Sênadyan néegakake rêkasané, nangíg isíh mènèhipitulungan. Têkèk mati ing ulóné. Nêmóni cilåkå margå såkå gunêmé dhéwé. Timun jinårå. Prakårå gampang bangêt. Timun mungsuh durèn. Wóng cilík mungsúh pànguwåså, mêsthi kalah. Timún wungkúk jaga imbúh. Wóng bodho kanggone múng yèn kêkurangan baé. Tinggal glanggang cólóng playu. Ninggalaké papan pasulayan. Tulúng mênthúng. Katóné nulungi, jêbulé malah ngrusuhi. Tumbak cucukan. Wóng síng sênêng adu-adu. Tuna sathak bathi sanak. Rugi båndhå, nangíng bathi pasaduluran. Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati. Prakårå ålå ngåmbrå åmbråa, prakårå becik kari sathithík. Tembang rawat-rawat, ujare mbók bakul sunambiwårå. Khabar kang durung mêsthi salah lan bênêré.

U. Ucul såkå kudangan. Luput karo gêgayuhané. Ulat madhêp ati mantêb. Wís mantêb bangêt kêkarêpané. Undaking pawartå, sudaning kiriman. Biasané pawartå iku bédå karo kanyatakané. Ungak-ungak pager arang. Ngisin isini. Welas tanpå alis. Karêpé wêlas nangíng malah gawé kapitunan. Wís kêbak sundukané. Wís akèh bangêt kaluputané. Wiwít kuncúng nganti gêlúng. Wiwít cilík nganti gêdhé/tuwå.

Y. Yitnå yuwånå mati inå. / Yitna Yuwana Lena kena Síng ngati-ati bakal slamêt, síng sêmbrånå bakal cilåkå. Yiyidan munggíng rampadan. Biyèné wóng dúrjånå/culikå, saiki dadi wóng síng alím. Yogå anyånggå yogi. Murid nirókaké piwulangé guru. Yuwånå mati lenå. Wóng bêcík olèh cilåkå, margå kurang ati-ati. Yuyu rumpúng mbaróng róngé. Omahé magróng-magróng nanging sêjatiné mlarat.

PARIBASAN ( PERIBAHASA ), 4 : P - Y

Paribasan P - Y

Paribasan Ing basa Indonesia diarani Peribahasa yaiku : unen-unen utawa tetembungan kang ajeg penganggone tegese wantah ora mengku surasa pepindhan / gegambaran P Palang mangan tandúr. Diwènèhi kepercayan nangíng malah gawé kapitunan. Pandêngan karo srêngéngé. Mêmungsuhan karo panguwåså. Panditanê antaké. Lairé katon suci batine ålå. Pêcrúk tunggu bårå. Dipasrahi barang kang dadi kêsênêngané. Pitík tróndhól diumbar ing padaringan. Wóng ålå dipasrahi barang kang aji, wêkasan malah ngêntèk-êntèki Pupúr sadurúng benjút. Ngati-ati mumpúng durúng cilaka.

R. Rampèk rampèk kêthèk. Nyêdhak- nyêdhak múng arêp gawé kapitunan. Rawé-rawé rantas, malang-malang putúng. Samubarang kang ngalang alangi bakal disingkiraké. Rêbút balúng tanpa isi. Pasulayan mêrga barang kang sêpèlè. Rindík asu digitík. Dikóngkón nindakaké(pênggawéyan kang cócók karo kêkarêpané. Rupå nggéndóng rêgå. Margå barang apík mulå rêgané yå larang. Rukún agawé santoså, crah agawé bubrah. Yèn padhå rukún mêsti padhå santoså, yèn pådhå congkrah mêsti bakal bubrah rusak.

S. Sabar sarèh mêsti bakal pikolèh. Tumindak samubarang åjå kesusu. Sabåyå pati, sabåyå mukti. Kerukunan kang nganti tekan pati. Sadumúk bathúk, sanyari bumi. Pasulayan nganti dilabuhi tekan pati. Sandhíng kebo gupak. Cedhak wóng tumindak ålå, biså-biså katut ålå. Satru mungging cangklakan. Mungsuh wóng kang isih sanak sadulur. Sêdhakêp awé-awé. Wís ninggalake tumindak ålå, nanging ing batín isíh kepingín nglakoni manèh. Sêmbúr-sêmbúr adús, siram-siram bayêm. Bisa kalêksanan margå olèh pandongàné wong akèh. Sêpi ing pamrih, ramé ing gawé. Nindakaké panggawéyan kanthi ora duwé kamélikan åpå-åpå. Síng såpå salah bakal sèlèh. Såpå síng salah bakal konangan. Sluman slumun slamêt. Sênajan kurang ngati-ati. nangíng isíh diparingi slamêt. Sumúr lumaku tinimba, góng lumaku tinabúh. Wóng kang kumudu-kudu dijaluki piwulang/ditakóni.

T. Tebu tuwúh socane. Prakårå kang wis apík, bubrah margå ånå kang durung mêsthi salah lan bênêré. Téga larané ora téga patiné. Sênadyan néegakake rêkasané, nangíg isíh mènèhipitulungan. Têkèk mati ing ulóné. Nêmóni cilåkå margå såkå gunêmé dhéwé. Timun jinårå. Prakårå gampang bangêt. Timun mungsuh durèn. Wóng cilík mungsúh pànguwåså, mêsthi kalah. Timún wungkúk jaga imbúh. Wóng bodho kanggone múng yèn kêkurangan baé. Tinggal glanggang cólóng playu. Ninggalaké papan pasulayan. Tulúng mênthúng. Katóné nulungi, jêbulé malah ngrusuhi. Tumbak cucukan. Wóng síng sênêng adu-adu. Tuna sathak bathi sanak. Rugi båndhå, nangíng bathi pasaduluran. Tunggak jarak mrajak, tunggak jati mati. Prakårå ålå ngåmbrå åmbråa, prakårå becik kari sathithík. Tembang rawat-rawat, ujare mbók bakul sunambiwårå. Khabar kang durung mêsthi salah lan bênêré.

U. Ucul såkå kudangan. Luput karo gêgayuhané. Ulat madhêp ati mantêb. Wís mantêb bangêt kêkarêpané. Undaking pawartå, sudaning kiriman. Biasané pawartå iku bédå karo kanyatakané. Ungak-ungak pager arang. Ngisin isini. Welas tanpå alis. Karêpé wêlas nangíng malah gawé kapitunan. Wís kêbak sundukané. Wís akèh bangêt kaluputané. Wiwít kuncúng nganti gêlúng. Wiwít cilík nganti gêdhé/tuwå.

Y. Yitnå yuwånå mati inå. / Yitna Yuwana Lena kena Síng ngati-ati bakal slamêt, síng sêmbrånå bakal cilåkå. Yiyidan munggíng rampadan. Biyèné wóng dúrjånå/culikå, saiki dadi wóng síng alím. Yogå anyånggå yogi. Murid nirókaké piwulangé guru. Yuwånå mati lenå. Wóng bêcík olèh cilåkå, margå kurang ati-ati. Yuyu rumpúng mbaróng róngé. Omahé magróng-magróng nanging sêjatiné mlarat.

Paribasan ( Peribahasa ), 3 : M - O

Paribasan M - O

Paribasan Ing basa Indonesia diarani Peribahasa yaiku : unen-unen utawa tetembungan kang ajeg penganggone tegese wantah ora mengku surasa pepindhan / gegambaran M Maju tatu mundúr ajúr. Prakårå kang sarwå pakéwúh. Matang tunå numbak luput. Tansah lupút kabèh panggayuhané. Mbuang tilas. Éthok-éthok ora ngêrti marang tumindaké kang ålå síng lagi    dilakoni. Mênêng widårå ulêran. Katón antêng nanging sêjatiné ala atiné. Mêntung kojå kêna sêmbaginé. Rumangsané ngapusi, nangíng sêjatiné malah kêna apus. Mêrangi tatal. Mêntahi rêmbug kang wís matêng. Mikúl dhuwúr mêndhêm jêro. Biså njunjúng drajat wóng tuwå. Milíh-milíh têbu olèh bolèng. Kakèhan milíh, wêkasan olèh kang ora bêcík. Mrójól sêlaning garu. Wóng kang lupút såkå bêbåyå. Mubra-mubru mblabar madu. Wóng síng sarwå kêcukupan.

N Nabók nyilih tangan. Tumindak ålå kanthi kóngkónan wóng liyå. Ngagar mêtu kawúl. Ngójók-ngójóki supåyå dadi pasulayan, nanging síng diójók-ójóki ora mêmpan. Ngajari bèbèk nglangi. Pênggawéyan síng ora ånå paédahé. Ngalasake negårå. Wóng síng ora manut pranatan negårå. Ngalem lêgining gulå. Ngalembånå kapintêran wóng kang pancèn pintêr/sugíh. Ngaturake kidang lumayu. Ngaturaké barang kang wis ora ånå. Nglungguhi klåså gumelar. Nindakaké panggawéyan kang wis tumåtå. Ngóntragaké gunúng. Wóng cilík asór biså ngalahaké wóng luhúr/gêdhé, nganti gawé kagèt wóng akèh. Nguthik-uthik macan dhédhé. Njarag wóng kang wís lilíh nêpsuné. Nguyahi segårå. Wèwèh marang wóng sugíh kang ora ånå pituwasé. Nucúk ngibêraké. Wís disuguhi mangan mulíh isíh mbrêkat. Nututi layangan pêdhót. Nggolèki barang sêpélé síng wis ilang. Nyangóni kawula minggat. Ndandani barang kang tansah rusak. Nyólóng pêthèk. Tansah mlèsèt såkå pamèthèke/pambatang.

O Obah ngarep kobèt mburi. Tumindaké panggêdhé dadi contoné/panutané kawula alít. Ópór bèbèk, mêntas awaké dhèwèk. Rampung såkå rékadayané dhéwé. Ora ånå banyu mili menduwúr. Wataké anak biasané niru wóng tuwané. Ora ånå kukús tanpå geni. Ora ånå akibat tanpå sebab Ora gonjå ora unús. Wóng kang ålå rupane ugå atine. Ora mambu énthóng irús. Dudu sanak dudu kadang. Ora tembúng ora tawúng. Njupúk barange liyan tanpå kåndhå dhisík. Ora uwúr ora sêmbúr. Ora gêlêm cawé-cawée babar pisan. Ora kinang ora udút. Ora mangan åpå-åpå. Othak athik didudút angèl. Gunêmé sajak kêpéenak, barêeng ditêmêni jêbul angèl.

Paribasan ( Peribahasa ), 2 : E - K

Paribasan E - K

Paribasan Ing basa Indonesia diarani Peribahasa yaiku : unen-unen utawa tetembungan kang ajeg penganggone tegese wantah ora mengku surasa pepindhan / gegambaran E Éman éman ora keduman.Karêp éman malah awaké dhéwé ora kêduman. Êmban cindé êmban siladan. Pilíh kasíh ora adíl. Êmbat êmbat cêlarat. Wóng nyambút gawé kanthi ngati-ati bangêt. Êmprít abuntút bêdhúg. Pêrkara síng mauné sêpélé dadi gêdhé. Êndhas gundhúl dikêpêti. Wís kêpénak ditambahi kêpénak manèh. Êndhas péthak kêtiban êmpyak. Wóng kang bola-bali nêmu cilaka. Ênggon wêlut didoli udhèt. Panggoné wóng pintêr dipamèri kapintêran síng ora sêpirowå. Êntèk ngamèk kurang golèk. Olèhé, ngunèni/nyênèni sakatogé. Êntèk jaraké. Wís êntèk kasugihané. Ésuk dhêlé soré témpé. Wóng kang ora têtêp atiné (méncla - ménclé).

G Gagak nganggo lar mêrak. Wóng asór (cilík) tumindak kaya wóng luhúr (gêdhé). Gajah alingan sukêt têki. Laír lan batine ora pådhå, mêsti bakal kêtårå. (ng) Gajah êlar. Sarwå gêdhé lan dhuwur kêkarêpané. Gajah ngidak rapah. Nrajang wêwalêr dhéwé. Gajah pêrang karo gajah, kancíl mati ing têngah. Wóng gêdhe kang pådhå pasulayan, wóng cilík síng dadi korban. Garang garíng. Wóng sêmugíh nangíng sêjatiné kêkurangan. Gawé luwangan nggo ngurugi luwangan. Golèk utangan kanggo nyaúr utang síng dhisík. Gayúk-gayúk tuna, nggayúh nggayúh lupút. Samubarang kang dikarêpaké ora bisa kêturutan. Gliyak-gliyak tumindak, sarèh pakolèh. Sênajan alon-alon anggoné tumindak, nangíng bisa kalêksanan  kêkarêpané. Golèk banyu bêníng. Mêguru golèk kawruh síng bêcík. Golèk-golèk kêtêmu wóng luru-luru. Karêpe arêp golèk utangan malah diutangi (dijaluki utang). Gupak puluté ora mangan nangkané. Mèlu rêkasa nangíng ora mèlu ngrasakaké kêpénak. Idu didilat manèh. Murungaké janji síng wís diucapaké. Iwak lumêbu wuwu. Wóng kêna apus kanthi gampang.

J (n)Jagakaké êndhógé si blórók. Njagakaké barang kang durung mêsti ånå lan orané. (n)Jajah désa milang kori. Lêlungan mênyang êndi-êndi. Jalmå angkårå mati murkå. Nemoni cilåkå jalaran angkårå murkané. (n)Jalukan ora wèwèhan. Sênêng njaluk ora gêlêm mènèhi. Jati kêtlusupan ruyúng. Kumpulané wóng bêcik klêbon wóng ålå. Jaran kêrubuhan êmpyak. Wóng wís kanji (kapók) bangêt. Jarít lawas ing sampiran. Duwé kapintêran nangíng ora digunakaké. Jêr basuki måwå béa. Samubarang gêgayuhan mbutuhaké wragat. (n)Jujú muwúl. Prakårå kang nambah-nambahi rêkåså. (n)Junjúg ngêntêbaké. Ngalêmbana nangíng duwe niyat ngasoraké.

K Kacang ora ninggal lanjaran. Kabiasané anak niru wóng tuwané. Kadang konang. Gêlêm ngakóni sêdulur mung karo síng sugíh. Kalah cacak mênang cacak. Samubarang pênggawéyan luwíh bêcík dicoba dhisík biså lan orané. Kandhang langít, bantal ombak, kêmúl mégå. Wóng síng ora duwé papan panggonan Katépang ngrangsang gunúng. Kagêdhen karêp/panjångkå mokal biså kelakón. Katón kåyå cempåkå sawakúl. Tansah disênêngi wóng akèh. Kåyå banyu karo lêngå. Wóng kang ora bisa rukún. Kakèhan gludhúg kurang udan. Akèh omongé ora ånå nyatané. Kêbanjiran sêgårå madu. Nêmu kabêgjan kang gêdhé bangêt. Kêbat kliwat, gancang pincang. Tumindak kêsusu mêsthi ora kêbênêran. Kêbo bulé mati sétra. Wóng pintêr níng ora ånå síng mêrlókaké. Kebo ilang tómbók kandhang. Wís kélangan ngêtokaké wragat manèh kanggo nggoleki malah ora kêtêmu pisan. Kêbo kabótan sungu. Rêkåså mergå kakèhan anak. Kêbo lumumpat ing palang. Ngadili prakårå ora nganggo watón. Kêbo mulíh menyang kandhangé. Wóng lunga adóh bali mênyang omah manèh. Kêbo nusu gudèl. Wóng tuwa jalúk wurúk wóng ênóm. Kêgêdhèn êmpyak kurang cagak. Kêgêdhèn kakêrêpan nangíng kurang sêmbada. Kajugrugan gunúng mênyan. Olèh kabêgjan kang gêdhé bangêt. Kêkudhúng welulang macan. Ngapusi nggawé jênêng wóng kang diwêdèni. Kêlacak kêpathak. Ora bisa mungkír, jalaran wís kabuktèn. Kêna iwaké åjå nganti buthêg banyuné. Síng dikarêpaké kêlakon níng åjå nganti gawée rusak/ramé. Kêncana katon wingka. Sênajan apík nangíng ora disênêngi Kêndêl ngringkêl, dhadhag ora godak. Ngaku kêndêl tur pintêr jêbu1 jiríh tur bodho. Kênès ora èthès. Wóng sugíh umúk nangíng bodho. Kêplók ora tómbók. Wóng sênêngané maido thók, ora gêlêm mélu cawé-cawé. Kéré munggah balé. Batúr dipèk bojo karo bêndarané Kéré nêmoni malêm. Wóng kang bêdhighasan / sêrakah. Kêrot ora duwé untu. Duwé kekarêpan níng ora duwé bandha/wragat. Kêrubuhan gunúng. Wóng nêmóni kêsusahan síng gêdhé bangêt. Kêsandhúng ing råtå, kêbêntus ing tawang. Oleh cilåkå síng ora dinyånå nyånå. Kêtula-tula kêtali. Wóng kang tansah nandhang sêngsara. Kêthèk saranggón. Kumpulan wóng kang tindak ålå. Kléyang kabúr kanginan, ora sanak ora kadang. Wóng síng ora duwé panggónan utåwå omah síng têtêp. Klênthíng wadah masin. Angèl ninggalaké pakulinan tumindak ålå. Kongsi jambúl wanên. Nganti tumêkan tuwå bangêt. Krókót ing galêng. Wóng kang mlarat banget. Kriwikan dadi grójógan. Prakårå kang maune cilík dadi gêdhé. Kumênthus ora pêcús. Sênêng umúk nanging ora sêmbada. Kurúng munggah lumbúng. Wóng asór/cilík didadèkaké wóng gêdhé. Kuthúk nggéndhóng kêmiri. Manganggo kang sarwå apík/aji liwat dalan kang mbêbayani. Kutúk marani sundúk ulå marani gêpúk. Njarag marani bebåya. Kuncúng nganti têmêka gêlúng. Suwe bangêt anggoné ngêntèni. Ladak kêcangklak. Wóng kang angkúh nêmóni pakéwúh margå tumindaké dhéwé. Lahang karóban manís. Rupané bagús/ayu túr luhúr bêbudèné. Lambé satumang kari sêmêrang. Dituturi bola-bali mêksa ora digugu. Lanang kêmangi. Wóng lanang kang jirèh. Lêgan golèk mómóngan. Wís kêpénak malah golèk rêkasa. Lumpuh ngideri jagad. Duwe kekarepan kang mokal keturutan.

Paribasan ( Peribahasa ), 1 : A - D

Paribasan A - D

Paribasan Ing basa Indonesia diarani Peribahasa yaiku : unen-unen utawa tetembungan kang ajeg penganggone tegese wantah ora mengku surasa pepindhan / gegambaran                     A. Adhang-adhang tètèsé êmbún. Njagakaké barang mung sak olèh olèhé. Adigang, adigúng, adigunå Ngêndêlaké kakuwatané, kaluhurané lan kapintêrané Aji gódhóng garíng. Wis ora ånå ajiné/asór banget Ånå catúr mungkúr. Ora gelem ngrungókaké rêrasan kang ora bêcík Ånå daulaté ora ånå bêgjané. Arep nêmu kabêgjan, ning ora sidå. Ånå gulå ånå sêmut. Panggonan síng akèh rêjêkiné, mêsti akèh sing nêkani. Anak polah båpå kêpradah. Tingkah polahé anak dadi tanggungané wóng tuwå. Anggênthóng umós. Wóng kang ora biså nyimpen wêwadi. Angón mångså. Golèk waktu kang prayogó kanggo tumindak. Angón ulat ngumbar tangan. Ngulataké kaanan yèn limpé banjur dicólóng. Arêp jamuré êmoh watangé. Gêlêm kêpenaké ora gêlêm rêkasané. Asu rêbutan balúng. Rebutan barang kang sêpélé. Asu bêlang kalúng wang. Wóng asór nangíng sugíh. Asu gêdhé mênang kêrahé. Wóng kang dhuwúr pangkaté, mêsthi baé luwih gêdhé panguwasané Asu marani gebúk. Njarag marani bêbaya. Ati béngkong olèh óncóng. Wóng duwé niyat ålå oléh dalan.

B.        Bålådéwå ilang gapité. Ilang kakuwatané/kaluhurané. Banyu pinêrang ora bakal pêdhót. Pasulayané sêdulur ora bakal medhótake pasêdulurane. Bathang lêlaku. Lunga ijèn ngambah panggonan kang mbêbayani. Blåbå wudå. Saking lomane nganti awake dhéwé ora kêduman. Bèbèk mungsuh mliwís. Wóng pintêr mungsuh pådhå wóng pintêr. Bêcík kêtitík ålå kêtårå. Bêcik lan ålå bakal kêtårå ing têmbé mburiné. Bêlo mèlu sêton. Manút grubyúk ora ngêrti karêpé. Bêras wutah arang bali mênyang takêré. Barang kang wís owah ora bakal bali kaya mauné. mBidhúng api rowang. Ethók-éthók nulúng nangíng sêjatiné arêp ngrusuhi. Blilu tau pintêr durúng nglakoni. Wóng bodho nanging sêríng nglakóni, luwih pintêr karo wóng pintêr nanging durung tau nglakóni. Bubuk olèh lèng. Wóng duwé niyat ålå olèh dalan. Búng príng petúng. Bocah kang lónggór (gêlis gêdhé). Buntêl kadút, ora kinang ora udút. Wóng nyambút gawe bóróngan ora olèh mangan lan udut /rokok. mBuru ucêng kélangan dhêlêg. Mburu barang sêpélé malah kélangan barang kang luwíh gêdhé. Busúk kêtêkúk, pintêr kêblingêr. Síng bodho lan síng pintêr pådhå nêmu cilåkå.

C.        Carang canthèl. Ora diajak gunêman nanging mèlu-mèlu ngrêmbug. Car-cór kåyå kurang janganan. Ngómóng cêplas-cêplós ora dipikir dhisik. Cathók gawèl. Sênêng cawé cawé mêsthi ora diajak gunêman. Céból nggayúh lintang. Kêkarêpan kang mokal bakal kêlakón. Cêcak nguntal cagak. Gêgayuhan kang ora imbang kekuwatan. Cêdhak cèlèng boloté. Cêdhak karo wong ålå bakal katut ålå. Cêdhak kêbo gupak. Cêdhak karo wong ålå bakal katut ålå. Ciri wanci lêlai ginawa mati. Pakulinan ålå ora biså diowahi yèn durung nganti mati. Cincing-cincing mêksa klêbus. Karêp ngirid nanging malah êntèk akèh. Criwis cawís. Sênêng maido nanging yó sênêng mènèhi/muruki. Cuplak andhêng - andhêng yèn ora pêrnah panggonan bakal disingkiraké. Wóng kang njalari ålå, bêcík disingkiraké.

D.       Dadiyå banyu emóh nyawuk, dadiyå gódhóng emóh nyuwèk,  dadiyå  sukêt emóh nyênggút. Wis ora gêlêm nyanak / såpa arúh. Dahwèn ati opèn. Nacad nangíng mbênêrake wong liya. Dhandhang diunèkaké kuntúl, kuntúl diunèkaké dhandhang. Ålå diunèkaké bêcí, bêcík diunèkake ålå. Déså måwå cårå, negårå måwå tåtå. Saben panggonan duwé cårå utåwå adat dhéwé dhéwé. Dhêmit ora ndulít, sétan ora doyan. Tansah diparingi slamêt ora ånå kang ngrusuhi. Digarókake dilukókake. Dikóngkón nyambút gawe abót. Didhadhungå medhót, dipalangånå mlumpat. Wóng kang kêncêng karêpé, ora kênå dipênggah manèh. Diwènèhi ati ngrógóh rêmpêla. Wis diwènèhi sêthithík, malah njaluk kang akèh. Dóm sumurup ing banyu. Laku sêsidhêman kanggo mêruhi wêwadi. Dudu sanak dudu kadang, yèn mati mèlu kélangan. Sênajan wóng liya nèk nêmoni rêkasa bakal dibélani. Dukå yayah sanipi, jåjå bang mawingå wingå. Wóng kang nêsu banget. Dudutan lan anculan. Pådhå kêthikan, síng siji éthok-éthok ora ngêrti. Durúng ilang pupak lêmpuyangé. Wóng kang dianggêp bocah cilík durung ngêrti åpå-åpå. Durúng pêcus kêsêlak bêsús. Durúng sêmbada nanging kêpingín síng ora-ora.